سه نکته مهم:

 (1)     استعاذه (پناهندگی به خدا)

از شرایط تلاوت راستین، پناهنده شدن به خداوند می‌باشد که در قرآن بر آن تأکید شده است:

«فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیم(نحل/100)

«پس هرگاه قرآن می‌خوانی پس به خدا از شر شیطان سنگسار شده،‌ پناه بر چرا که او بر کسانی که ایمان آوردند و بر پروردگارشان تکیه می‌کنند، هیچ تسلط ندارد.»

ضرورت پناهندگی:

توجه به واقعیتهای زندگی بشر، ضرورت پناهندگی به خدا را به روشنی نشان می‌دهد:

الف. ما نیازمند حرکتی رو به رشد و تعالی و شکوفایی انسانی هستیم.

ب. در مسیر حرکت موانع بی‌شماری وجود دارد.

ج. در میان موانع، دشمنی بسیار خطرناک به نام «ابلیس» کمین کرده است که عنصری بی‌رحم و عاطفه و قسم خورده در بیچاره کردن بشر می‌باشد او لشکری عظیم از شیاطین نامرئی جن و انس را در اختیار دارد.

د. او پایگاه بسیار مستحکمی به نام نفس اماره را در درون انسان دارا می‌باشد.

ه‍. انسان در شرایط تنهایی، در برابر تهاجمات شیاطین بسیار ضعیف و عاجز می‌باشد.

تصور موضوعات فوق ما را به شتاب در پِی‌پناهگاهی مطمئن و غیرقابل تسخیر به این سو و آن سو می‌کشاند که قرآن این گونه ما را راهنمایی می‌کند:

?

(و اما ینزغنک من الشیطان نزغ فاستعد بالله انه هو السمیع العلیم  ?   (فصلت/36)

برائت قبل از ولایت(استعاذه قبل از تسمیه)

برای اثبات این که استعاذه مقدمه تسمیه است و برای این که بگویم برائت و ابراز تنفر از دشمنان الهی که در راس آنها شیطان رجیم قرار دارد،بر ولایت و دوستی و محبت اولیاء الهی مقدم است دوشاهد و یک روایت ذکر می کنیم:

شاهد اول: در آیة الکرسی در آیه256سوره مبارکه بقره می فرماید:« فمن یکفر بالطاغوت و یومن بالله فقد استمسک بالعروة الوثقی» مشاهده می کنیم که شرطِ تمسک به عروة الوثقای الهی، در مرحله اول کفر به طاغوت است و در مرحله دوم ایمان به خدا و این شاهد بزرگی بر مقدم بودن برائت بر ولایت است.

شاهد دوم: زیارت عاشورا در قسمت لعن و سلام، ابتدا باید صدبار لعن بر قاتلین اباعبدالله الحسین علیه السلام و غاصبین حقوق اهل بیت علیهم السلام فرستاد و سپس صدبار لیاقت سلام بر آقا پیدا خواهیم کرد.

و اما روایت:

سلیمان اعمش نقل می کند که از امام صادق علیه السلام که ایشان از پدرانشان از امیر المومنین علیه السلام نقل فرمودند که رسول خدا به من فرمود:

یا علی تو امیر و مقتدای مومنان و امام پرهیزگاران هستی،

یاعلی تو آقا و سرورِ اوصیا و به ارث برنده دانش پیامبران، و در جایگاه صدیقین، بهترین و در میان پیشتازان، برترین هستی.

یا علی تو همسر سیده و سرور زنان جهان و جانشین بهترین پیغمبر از پیغمبران خدا هستی .

یا علی تو مولای اهل ایمان و حجت خدا بعد از من برتمام مردمان هستی کسی که تبعیت کند از تو ، بهشت از برای اوست و هرکس با تو دشمنی کند مستوجب آتش دوزخ است.

یا علی، قسم به آن کس که مرا به نبوت مبعوث کرد و مرا بر تمام مردم برگزید، اگر بنده ای از بندگان خدا هزارسال عبادت حق تعالی را کرد ،از او پذیرفته نمی شود مگر اینکه همراه با ولایت تو و ولایت امامان از فرزندان تو باشد و ولایت تو هم پذیرفته نمی شود مگر اینکه همراه با برائت و بیزاری از دشمنان تو و دشمنان امامان از فرزندان تو باشد.[1]

خواص قرائت استعاذه

روایات زیادى وارد شده در خواص آن از آن جمله

·         روایت شده از پیغمبر اکرم هرگاه کسى استعاذه نماید شیطان از او دور گردد

 ·            و ابو الفتوح رازى در تفسیر خود از معاذ جبل که یکى از اصحاب پیغمبر است روایت مینماید گفت من با رسول اکرم راه میرفتم در بین راه دو نفر را مشاهده کردیم که بیکدیگر دشنام میدادند پیغمبر فرمود اگر یکى از آنها استعاذه بگوید این حالت شیطانى از آنها دور شود.

·         و نیز از معقل بن یسار و او از پیغمبر اکرم روایت کرده فرمود هر کس در صبح سه مرتبه اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم بگوید و سه آیه آخر سورة حشر را بخواند خداى تعالى هفتاد هزار فرشته را بر او موکل کند و تا بشب بر او درود میفرستند و اگر در آن روز بمیرد ثواب شهید داشته باشد و اگر در شب نیز بخواند آن فرشتگان تا صبح موکل او باشند.

·         و در صحاح سته از انس بن مالک روایت کند که رسول اکرم فرمود هر که در هر روز ده مرتبه استعاذه بگوید خداوند فرشته را موکل او نماید تا شیطان را از او دور سازد.

·         و نیز روایت نموده که فرمود هر کس بمنزلى فرود آید بگوید اعوذ بکلمات الله من شر ما خلق تا در آن منزل باشد ضررى باو نمیرسد.

·         و نیز رازى از عمرو بن سعید او از جدش روایت نموده گفت پیغمبر اکرم فرمود هر که در خواب بترسد چون خواهد بخواب رود بگوید اعوذ بکلمات الله التامات من غضبه و شر عذابه و من همزات الشیاطین ان یحضرون خدا او را کفایت نماید

·         و از حسن بصرى روایت کرده که رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم روزى از راهى میگذشت دید مردى غلام خود را میزد و غلام میگفت اعوذ باللّه ولى آنمرد از زدن دست بر نمیداشت چون رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم را دید گفت اعوذ برسول اللّه مرد باز ایستاد پیغمبر فرمود بهتر آن بود که بنام خدا دست از زدن برمیداشتى آنمرد گفت با این گفتار غلام را آزاد نمودم فرمود اگر چنین نکرده بودى رویت بآتش جهنم میسوخت.

و در ادعیه وارده از ائمه ذکر استعاذه زیاد است

·         و نیز از پیغمبر اکرم روایت کرده فرمود هر که از خلوص قلب استعاذه گوید خداوند میان او و شیطان هفتاد پرده قرار بدهد که فاصله هر پرده از پرده دیگر بمسافت زمین تا آسمان است و در حقیقت معناى استعاذه از خلق بسوى خالق برگشتن است و از فقر بالذات بسوى غنى بالذات رجوع نمودن و از عجز و ناتوانى بخداى قادر توانا توجه کردن است در تمام خیر و برکات و از براى دفع جمیع شرور و آفات و استعاذه موجب نورانیت میشود و بدین جهت است که ائمه معصومین میفرمودند مستحب مؤکد است انسان در نمازها بعد از تکبیرة الاحرام و پیش از قرائت استعاذه نماید.[2]