آیه چهارم سوره مبارکه حمد: مالک یوم الدین

ترجمه:خداوندی که مالک روز قیامت و روز جزاست

سوالات تدبری:

1- چرا بعد از آیات قبلی که همگی نشانه رحمت و لطف الهی است ، خداوند در این آیه بصورت مالک قیامت و جزا معرفی می شود؟

2- معنای مالک و صاحب چیست و چرا صاحی نیامده است؟

3- روز جزا و یوم الدین یعنی چه و چزا از قیامت به یوم الدین تعبیر شده است و اسامی دیگر قیامت و یا خود کلمه قیامت نیامده است؟

4- منظور از مالکیت روز جزا چیست و مگر خداوند مالک دنیا نیست؟

شرح:

محور مبدأ و معاد که مبنای هر اصلاح اخلاقی و اجتماعی است با این آیه تکمیل میگردد.

خدا وقتی می تواند ربّ و تربیت کننده همه موجودات باشد که قدرت تصرّف در آنها را داشته باشد یعنی مالک آنها باشد البته نه مانند مالکیت انسان بر اموالش چون این مالکیت اعتباری است در حالی که مالکیت خدا حقیقی است مثل مالکیت انسان بر اعمالش زیرا نمی توان انسان را منهای اعمالش تصور کرد.

پس خدا مالک حقیقی تمام موجودات در این جهان است و از این بالاتر او مالک آن جهان و روز جزا نی هست و هرطور که بخواهد در روز قیامت با بندگانش رفتار می کند.

با درک این حقیقت انسان چنان بیدار می شود که تنها خود را در مقابل مالک روز جزا مسئول می بیند و رضایت و نارضایتی دیگران را بکلی فراموش می کند.

جالب این است که نفرمود:خدا مالک بهشت یا جهنم است تا این مطلب را تعلیم بدهد که هیچ چیز حتی شوق بهشت یا خوف از جهنم نباید محرّک انسان باشد بعبارت دیگر، مومن واقعی نباید بهشت را بخاطر خود بهشت دوست داشته باشد بلکه بعنوان این که مظهر رحمت خدا و مملوک اوست به آن اشتیاق نشان دهد همانطور که نباید خوفش از جهنم بخاطر آتش و عذاب جهنم باشد بلکه بیزاریش از جهنم باید به این جهت باشد که مظهر غضب و نارضایتی خدای سبحان و رحمان است.