آیه ششم سوره مبارکه حمد:

اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ (6)

ترجمه:خداوندا ما را به راه راست و پر استقامت هدایت فرما!

سوالات تدبری:

1- صراط مستقیم و راه راست چه راهی است؟
2- خداوند چگونه بندگانش را هدایت می کند؟
3- چرا از خداوند درخواست می گردد که ما را به راه راست هدایت کند؟
4- مگر خداوند به راهی غیر از راه راست هم هدایت می کند؟
5-مستقیم به چه معناست؟
6- چرا لحن کلام دعایی است؟
7- چرا به صورت جمع است(ما)؟
8- فرق راه با صراط چیست؟فرق سبیل و صراط چیست؟
9- ...

شرح:
پس از شناخت خدا،عهد بستیم که تنها او را عبادت کرده و در همه حال از او استعانت جوییم اما این عبادت و استعانت،وقتی حقیقی و مداوم است که بفهمیم در این عهدی که با خدا بستیم تنها ما نیازمند و محتاجیم و طرف دایگر پیمان که خداست، از هر جهت بی نیاز است لذا می فرماید :"ما را به راه راست هدایت فرما"یعنی این ما هستیم که باید مسیر نقص تا کمال را طی کنیم پس محتاج راهنمایی و هدایت هستیم آن هم هدایتی از جانب خدا و نه افکار ناقص بشر.
به هر حال انسان برای رسیدن به مقصود و کمال لایقش،راه دراز و پر خطری را در پیش دارد و همواره نیاز دارد که خدا او را از لغزشها دور نگهداشته و از روی لطف و خیرخواهی راهنماییش کند.
مطمئنا خدایی که بدون اختیار انسان این همه نعمت را به او ارزانی داشته قطعا نعمت هدایت را نیز بر او تمام می کند و همینطور هم هست چون هم بصورت تکوینی، عقل و سایر امکانات را به او داد تا امورش را تدبیر و اداره کند و هم بصورت تشریعی انبیاء را فرستاد تا او را کمک کنند که به مقصودش برسد.
جالب است که می فرماید ما را بسوی راه مستقیم و نه مقصد هدایت کن چون صراط مستقیم راهی بدور از هر افراط و تفریط و نزدیکترین راه به مقصد است و بنابراین هدایت یافتن به این راه یعنی رسانیده شدن به مقصد زیرا ویژگی این راه آنست که بطور دایم و بدون هیچ قید و شرطی رهروانش را به مقصد می رساند.
البته خدا در قاموس هستی برای موجودات راهی را در نظر گرفته که آنها را به کمال لایقشان می رساند انسان نیز برای رسیدن به کمال لایقش راهی دارد که کوتاهترین راه بوده و همان صراط مستقیم است.
اما انسانها بر حسب موقعیتشان راهی را بسوی خدا در پیش می گیرند که در قرآن به لفظ سبیل اطلاق می شود و منظور راههای فرعی است که به صراط مستقیم ختم می شود.
همان طور که صراط مستقیم مافوق همه سبیل هاست،روندگان صراط مستقیم نیز مافوق سایر مردم هستند لذا هدایت به صراط مستقیم به این معناست که خدا ما را به سبیلی مافوق سبیل قبلی هدایت کند.
به عبارت دیگر چون راه تکامل نامحدود است لذا همه حتی معصومین سلام الله علیهم نیازمند درجات بالاتر هدایت هستند.
اگر فرمود"ما را " و نه "من را" برای اینست که بفهماند صلاح و فساد هر فردی بشدت متاثر از صلاح و فساد جامعه است لذا هذ کسی مسئول جامعه و مشکلات آنست.